اقتصاد دیجیتال به یکی از ارکان اصلی توسعه اقتصادی در جهان تبدیل شده است و کشورهای منطقه منا (MENA)، شامل خاورمیانه و شمال آفریقا، نیز به‌سرعت به اهمیت این حوزه پی برده‌اند. در سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این بخش انجام شده و کشورهایی مانند امارات متحده عربی، عربستان سعودی، و قطر در حال تبدیل شدن به مراکز مهم اقتصاد دیجیتال در منطقه هستند. در این میان، ایران نیز با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، پتانسیل بالایی برای پیوستن به این موج دارد و می‌تواند به یکی از بازیگران اصلی اقتصاد دیجیتال در منا تبدیل شود.
سرمایه‌گذاری‌های گسترده در اقتصاد دیجیتال منا
کشورهای منطقه منا به‌ویژه امارات متحده عربی و عربستان سعودی، تلاش‌های گسترده‌ای برای توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و تقویت نقش فناوری‌های نوین در اقتصاد خود انجام داده‌اند. دبی، یکی از شهرهای پیشرو در این حوزه، از طریق پروژه‌هایی مانند شهر هوشمند دبی و استراتژی هوش مصنوعی 2031 در تلاش است تا به یک مرکز مهم جهانی در زمینه فناوری تبدیل شود.
در عربستان سعودی، برنامه ویژن 2030 در حال تغییر چشم‌انداز اقتصادی این کشور است. این کشور به دنبال استفاده از فناوری‌های نوین همچون بلاکچین، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی برای افزایش بهره‌وری در صنایع مختلف و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است. عربستان برنامه‌ریزی کرده است که تا سال 2030، سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی خود را به 15 درصد افزایش دهد.
همچنین قطر نیز با هدف کاهش وابستگی به منابع طبیعی و توسعه اقتصاد دیجیتال، برنامه‌های گسترده‌ای برای رشد فین‌تک و تجارت الکترونیک در دستور کار قرار داده است. این کشور در حال توسعه زیرساخت‌های دیجیتالی خود است تا بتواند به یک مرکز مهم منطقه‌ای برای نوآوری و فناوری‌های پیشرفته تبدیل شود.
پتانسیل ایران برای توسعه اقتصاد دیجیتال
ایران با جمعیت جوان و تحصیل‌کرده خود و همچنین توسعه سریع زیرساخت‌های ارتباطی، شرایط بسیار خوبی برای رشد در اقتصاد دیجیتال دارد. اگرچه چالش‌هایی در مسیر توسعه این بخش وجود دارد، اما مزیت‌های بسیاری وجود دارد که ایران را به یک کشور مستعد برای پیوستن به کشورهای پیشرو در حوزه دیجیتال تبدیل می‌کند.
1. جمعیت جوان و فناوری‌محور
ایران بیش از 80 میلیون نفر جمعیت دارد که درصد زیادی از آن‌ها جوانان تحصیل‌کرده هستند. این نیروی انسانی به سرعت فناوری‌های نوین را می‌پذیرد و می‌تواند نقش کلیدی در توسعه استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای دیجیتال ایفا کند. جمعیت جوان کشور آمادگی بالایی برای فعالیت در زمینه‌های فین‌تک، اپلیکیشن‌های موبایلی و پلتفرم‌های دیجیتال دارد.
2. زیرساخت‌های در حال گسترش
در سال‌های اخیر، ایران سرمایه‌گذاری‌های مهمی در شبکه‌های ارتباطی و اینترنت پرسرعت انجام داده است. توسعه فیبر نوری و راه‌اندازی اینترنت 4G و 5G در حال گسترش است، که این امکانات می‌تواند فرصت‌های بیشتری را برای کسب‌وکارهای دیجیتال و نوآوری‌های فناوری فراهم کند. این زیرساخت‌ها، دسترسی به اینترنت را در سراسر کشور بهبود بخشیده و زمینه را برای رشد خدمات دیجیتال هموار کرده است.
3. موقعیت استراتژیک برای صادرات دیجیتال
ایران با موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود در منطقه منا، توانایی بالایی برای صادرات خدمات و محصولات دیجیتال به سایر کشورهای منطقه دارد. این کشور می‌تواند با توسعه استارتاپ‌های نوآور در زمینه نرم‌افزار، اپلیکیشن‌های موبایل و پلتفرم‌های آنلاین به بازارهای منطقه‌ای و حتی بین‌المللی ورود کند و از این طریق به رشد اقتصاد دیجیتال کمک کند.
آمار و چشم‌انداز جهانی اقتصاد دیجیتال
طبق آمارهای جهانی، سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی در کشورهای توسعه‌یافته به بیش از 15 تا 20 درصد رسیده است. به عنوان مثال، ایالات متحده آمریکا و چین به عنوان دو قدرت اقتصادی بزرگ جهان، بخش عمده‌ای از GDP خود را از اقتصاد دیجیتال به دست می‌آورند. در امارات و عربستان نیز، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای برای افزایش سهم اقتصاد دیجیتال از GDP در حال انجام است.
در ایران، اگرچه سهم اقتصاد دیجیتال هنوز به میزان قابل توجهی نرسیده است، اما تخمین زده می‌شود که این بخش کمتر از 6 درصد از GDP را تشکیل می‌دهد. این وضعیت نشان‌دهنده فرصت‌های بسیار بزرگی برای رشد و توسعه در این حوزه است. با استفاده از تجربه کشورهای پیشرو و سرمایه‌گذاری‌های مناسب، ایران نیز می‌تواند به سرعت به یکی از قطب‌های اقتصاد دیجیتال در منطقه منا تبدیل شود.
نتیجه‌گیری و امید برای آینده اقتصاد دیجیتال ایران
ایران با توجه به ظرفیت‌های فراوان در زمینه نیروی انسانی، موقعیت جغرافیایی و زیرساخت‌های ارتباطی، می‌تواند به یکی از کشورهای پیشرو در حوزه اقتصاد دیجیتال تبدیل شود. با توجه به تجربه موفق کشورهای منطقه و برنامه‌های بلندپروازانه‌ای که در دست اجرا هستند، می‌توان امیدوار بود که سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی در ایران نیز به سطح کشورهای توسعه‌یافته برسد.
نوشته تحول اقتصاد دیجیتال در منطقه منا و آینده روشن کشور اولین بار در ترنجی پدیدار شد.
منبع: ترنجی